Trzy popularne mity o bólu pleców

Trzy popularne mity o bólu pleców

Ból pleców w odcinku lędźwiowo-krzyżowym (LBP; ang. Low Back Pain) jest jedną z najczęściej występujących dolegliwości u ludzi w krajach wysoko rozwiniętych. Ból ten ogranicza pełną aktywność fizyczną, zawodową i towarzyską. Ze względu na popularność tego schorzenia i liczne sposoby na radzenie sobie z nim powstało wiele mitów na jego temat. Błędne przekonania rozpowszechnione są także często przez media oraz pracowników medycznych niezaznajomionych z najnowszą wiedzą naukową [1].

W tym artykule przedstawiono 3 często pojawiające się mity na temat bólu pleców. Mity skonfrontowano z nowymi doniesieniami naukowymi oraz uzupełniono je komentarzami opartymi o doświadczenie w pracy z pacjentem.

MIT 1. „Bolą mnie plecy, bo dysk mi wypadł”

Krążki międzykręgowe potocznie są nazywane dyskami. Znajdują się między kręgami kręgosłupa. Każdy krążek międzykręgowy zbudowany jest z dwóch części: zewnętrznej – pierścienia włóknistego oraz wewnętrznej – jądra miażdżystego. Utworzony z wielu warstw włókien kolagenowych i elastynowych pierścień włóknisty otacza jądro miażdżyste, chroni je oraz zapobiega jego przemieszczeniom poza jego obrys. Z kolei jądro miażdżyste, właściwie uwodnione, odpowiada za elastyczność i przenoszenie obciążeń w segmencie ruchowym kręgosłupa. Spełnienie tych funkcji jest możliwe przez silne, strukturalne połączenia z kręgami, które uniemożliwiają „wypadnięcie dysku” na zewnątrz. Dyski nie mogą wypaść, jest to anatomicznie niemożliwe.

Dysk nie może wypaść, ale może się utworzyć przepuklina krążka międzykręgowego. Jak powstaje? Jeżeli dochodzi do uszkodzenia krążka międzykręgowego to dlatego, że jądro miażdżyste przemieszcza się przez osłabione ściany pierścienia włóknistego do kanału kręgowego i wywiera nacisk na struktury nerwowe, w konsekwencji prowadząc do powstania stanu zapalnego. W takiej sytuacji kombinacja czynników mechanicznych i biochemicznych (zapalnych) powoduje ból. Wypukliny nie da się jej wcisnąć ani „wstawić” na swoje miejsce [2].

W przypadku przepukliny krążka międzykręgowego fizjoterapeuta nie nastawia kręgosłupa! Fizjoterapia jest nakierowana na odzyskanie prawidłowego balansu mięśniowego. Wykorzystuje się wtedy techniki drenujące umożliwiające szybsze zmniejszenie stanu zapalnego oraz wprowadza się delikatne ćwiczenia fizyczne. Zmiana codziennych nawyków, w tym żywieniowych, jest konieczna, aby pozbyć się dolegliwości bólowych i nie dopuścić do kolejnych epizodów bólowych.

MIT 2. „Zrobię badanie RTG i rezonans (MR) – tam będzie widoczna przyczyna bólu”

Większość poważnie brzmiących diagnoz medycznych, takich jak: dyskopatia, degeneracja krążka międzykręgowego, zwyrodnienia stawów międzykręgowych i inne zmiany patologiczne są widoczne w badaniu obrazowym, jednak nie ma związku między nimi a występowaniem dolegliwości bólowych. Nie stwierdzono, aby zmiany strukturalne w obrazie MR korelowały z intensywnością bólu oraz subiektywną oceną jakości życia [3]. W zdecydowanej większości przypadków ból pleców w odcinku lędźwiowym wynika z dysbalansu mięśniowo-powięziowego, który jest wzmagany czynnikami psychologicznymi i społecznymi (np. dużo stresu, mało snu, zła dieta) [4,5,6,7,8]. Należy podkreślić, że są to czynniki, których nie widzimy na rezonansie magnetycznym. Są one możliwe do oceny jedynie poprzez dokładny wywiad i badanie fizjoterapeutyczne. 

Podsumowując, ból pleców jest często efektem kombinacji czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych; rzadziej związany tylko i wyłącznie ze zmianami strukturalnymi w stawach kręgosłupa. Terapia ukierunkowana na znalezienie przyczyny, edukację i zmianę nawyków przynosi najlepsze rezultaty [9].

MIT 3. Zginanie pleców powoduje ból

Zgięcie to fizjologiczny ruch w kręgosłupie i żeby go nie stracić musimy go używać. Pochylanie się do przodu jest funkcją kręgosłupa i nie można się go bać ani unikać. W innym przypadku tylna część krążka międzykręgowego straci swoją elastyczność, co zwiększy ryzyko uszkodzenia krążka – dyskopatię [10].

Czynności dnia codziennego, które wymagają zginania i prostowania kręgosłupa, jak na przykład podnoszenie przedmiotów z podłoża pozytywnie wpływają na stawy kręgosłupa i okoliczne tkanki [11,12]. 

Niektórzy mogą odczuwać ból, gdy wykonują powtarzające się czynności, które kumulują się ponad to do czego przygotowane są ich organizmy. Jednym z przykładów jest przesuwanie i podnoszenie ciężkich pudeł podczas przeprowadzki. To naraża mięśnie okolicy lędźwiowej kręgosłupa na powtarzające się obciążenia przekraczające te, do  których zostały nawykłe (wytrenowane). Jest to bardziej związane z skumulowanym narastaniem przeciążeń w czasie, do którego organizm nie jest przyzwyczajony (tym bardziej u osób mało aktywnych fizycznie), a nie z samym ruchem  pochylania się.

Fizjoterapeuta może zalecić, aby unikać schylania się przez krótki czas podczas zaostrzenia dolegliwości, jednak gdy tylko dolegliwości się zmniejszą, od razu powinno się rozpocząć ruch pochylania do przodu, aby przywrócić prawidłowe funkcjonowanie kręgosłupa.

Piśmiennictwo

1. Babińska A, Wawrzynek W, Czech E, Skupiński J, Szczygieł J, Łabuz-Roszak B. No association between MRI changes in the lumbar spine and intensity of pain, quality of life, depressive and anxiety symptoms in patients with low back pain. Neurol Neurochir Pol 2019;53(1):74-82
2. Balagué F, Mannion AF, Pellisé F, Cedraschi C. Non-specific low back pain. Lancet. 379 (9814), 482-491, 2012.
3. Casazza BA. Diagnosis and treatment of acute low back pain. Am Fam Physician. 85(4), 343-350, 2012.
4. Downie A, Williams CM, Henschke N, et al. Red flags to screen for malignancy and fracture in patients with low back pain: systematic review BMJ. 2013.
5. Hoy D, Brooks P, Blyth F & Buchbinder R. The Epidemiology of low back pain. Best Practice & Research Clinical Rheumatology, 24(6), 769–781, 2010.
6. Ikemoto T, Miki K, Matsubara T, Wakao N. Psychological Treatment Strategy for Chronic Low Back Pain. Spine Surgery and Related Research. 2018.
7. Jarvik JG, Deyo RA. Diagnostic evaluation of low back pain with emphasis on imaging. Ann Intern Med. 137(7), 586-597, 2002.
8. Main CJ, Foster N, Buchbinder R. How important are back pain beliefs and expectations for satisfactory recovery from back pain? Best Pract Res Clin Rheumatol 24, 205–17, 2010.
9. Mawston, G., Holder, L., O’Sullivan, P., & Boocock, M. Flexed lumbar spine postures are associated with greater strength and efficiency than lordotic postures during a maximal lift in pain-free individuals. Gait & Posture, 86, 245–250. 2021.
10. O’Connell NE, Cook CE, Wand BM, Ward SP. Clinical guidelines for low back pain: A critical review of consensus and inconsistencies across three major guidelines. Best Practice & Research Clinical Rheumatology, 30(6), 968–980, 2016.
11. O’Sullivan PB, Caneiro JP, O’Keeffe M, Smith A, Dankaerts W, Fersum K, O’Sullivan K. Cognitive Functional Therapy: An Integrated Behavioral Approach for the Targeted Management of Disabling Low Back Pain. Physical Therapy, 98(5), 408–423, 2018.
12. Saraceni N, Kent P, Ng, L, Campbell A, Straker L & O’Sullivan P. To Flex or Not to Flex? Is There a Relationship Between Lumbar Spine Flexion During Lifting and Low Back Pain? A Systematic Review With Meta-Analysis. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy. 2019.
13. Stafford MA, Peng P, Hill DA. Sciatica: a review of history, epidemiology, patho-genesis, and the role of epidural steroid injection in management. Br J Anaesth. 99:461–473. 2007.