Powięź i jej tajemnice

Czym jest powięź i jakie jest jest znaczenie?

Przeglądając w atlasie anatomiczny obraz człowieka dostrzegamy mięśnie, kości, stawy, ścięgna, więzadła. Jeszcze w innym miejscu nerwy, naczynia krwionośne, narządy wewnętrzne. Jednakże, gdyby nie jedna tkanka, której często w tradycyjnych atlasach nie widzimy nie byłoby biomechanicznej integracji wszystkich tych struktur. Aby połączyć nasze ciało w jedną całość niezbędny jest pewien rodzaj tkanki łącznej – powięź.

Powięź to tkanka łączna, która wypełnia całe ciało ludzkie. Przenika ona i otacza wszystkie narządy, mięśnie, kości i włókna nerwowe, tworząc unikalne środowisko dla funkcjonowania wszystkich układów ciała. Powięź sprawia, że wszystko jest oddzielone, a jednocześnie połączone [1].

Jak wygląda powięź? Zapewne każdy z nas kroił kiedyś pierś z kurczaka. Śliska, biała błona pokrywająca mięso, którą zazwyczaj wyrzucamy do kosza to właśnie powięź!

Powieź zbudowana jest z włókien kolagenowych i elastynowych, co gwarantuje jej dużą wytrzymałość oraz rozciągliwość. Taka budowa jest znakomitą podporą dla mięśni i innych narządów wewnętrznych, zapewniając im odpowiednie położenie oraz ochronę, a także umożliwia jednoczesne przenoszenie siły między poszczególnymi segmentami aparatu ruchu.

Podział powięzi

Powięzi ciała dzieli się na 3 główne części. Pamiętajmy jednak, że wszystkie wymienione poniżej warstwy nakładają się na siebie i są ze sobą połączone włóknami kolagenowymi przez co tworzą spójną całość.

Powięź powierzchowna leży bezpośrednio pod warstwą tkanki tłuszczowej. Oddziela skórę i podskórną tkankę tłuszczową od mięśni umożliwiając tym samym ślizg pomiędzy tymi warstwami.

To warstwa pokrywająca mięśnie – to ją myśliwi i rzeźnicy określają mianem „srebrnej skóry”. Powięź głęboka to swego rodzaju kombinezon okrywający całe ciało. Jest odpowiedzialna za nadawanie kształtu organom i mięśniom, osłania naczynia i buduje więzadła. Dzięki powięzi głębokiej możliwa jest indywidualna praca każdego mięśnia, a także praca całych łańcuchów mięśniowych.

Na powięź trzewną składa się powięź otaczająca serce, płuca i narządy jamy brzusznej. Powięź trzewna zawiesza narządy w jamach ciała, a jej część stanowią więzadła, które przytwierdzają narządy do ścian jam ciała jak i umożliwiają im fizjologiczny ruch [2].

Funkcje powięzi

Powięź spełnia wiele różnych funkcji. Podstawowe funkcje możemy opisać według anglojęzycznego schematu 4P:

W powięzi umiejscowione są naczynia krwionośne, naczynia limfatyczne oraz nerwy, co sprawia, że powięź jest ważnym narządem komunikacji między komórkami.

W strukturach mięśniowo-powięziowych znajdują się wszelkie receptory odpowiadające za schemat przestrzenny, ułożenie ciała w statyce, dynamice oraz odpowiedzialne za “czucie głębokie” (kinestezję). Powięź spaja ze sobą mięśnie, więzadła, ścięgna oraz torebki stawowe, wpływając na tonus mięśniowy oraz kontrolę ruchu.

Powięź buduje, wypełnia i scala całe nasze ciało. Tworzy złożoną sieć włókien wpływających na układ przestrzenny.

Powięź stanowi podparcie dla tkanek oraz chroni przed destrukcyjnym działaniem sił zewnętrznych.

Dysfunkcje powięziowe

W przypadku chronicznych przeciążeń powięź wykazuje skłonność do sklejania i deformacji. Utrata ruchomości jednej części systemu powięziowego może negatywnie wpływać na odległe elementy i struktury organizmu. Powoduje to zmianę w postawie ciała (np. garbienie się), sztywność, zmniejszenie ruchomości w stawach, zmiany w funkcjonowaniu narządów trzewnych oraz ból [2].

Przyczyny dysfunkcji powięzi:

• urazy (złamania kości, skręcenia stawów, naderwania mięśni);
• unieruchomienie (np. gips);
• blizny powstające w wyniku operacji;
• powtarzające się mikrourazy i przeciążania;
• nawyki i przyzwyczajenia związane z pracą;
• zmiany zwyrodnieniowe;
• stres i reakcje ciała na sytuacje stresowe;
• infekcje;
• uogólnione i miejscowe stany zapalne;
• choroby narządów wewnętrznych, np. choroby zapalne jelit, żołądka.

Fizjoterapia w zaburzeniach powięzi

W przypadku dysfunkcji powięziowych należy zastosować techniki, które poprawią ruchomość powięzi poprzez przywrócenie ślizgu tkankowego. Do przykładowych technik terapii powięzi zaliczamy:

• manipulacje powięziowe;
• masaż mięśniowo-powięziowy;
• terapię punktów spustowych;
• trening powięziowy; 
• suche igłowanie.

Powięź zmienną jest…

Dysfunkcje powięziowe często wynikają z naszych codziennych aktywności – słowo „codzienne” jest tutaj kluczowe, ponieważ trwałe zmiany w strukturze powięzi wymagają sporo czasu – od 6 do 24 miesięcy [3]. Przywrócenie powięzi odpowiedniej ruchomości jest możliwe poprzez celowaną rehabilitację i zmianę zachowań, które do dysfunkcji doprowadziły.

Piśmiennictwo

1. Findley TW, Schleipp R. Introduction. Fascia Research: Basic Science and Implications for Conventional and Complementary Health Care. Elsevier Urban and Fisher 2007.
2. Lesondak D. Powięź bez tajemnic. Czym jest i jakie jest jej znaczenie? Galaktyka 2018.
3. Myers TW. Taśmy anatomiczne. Meridiany mięśniowo-powięziowe dla terapeutów 2015.