Badania MRI i RTG kręgosłupa - jak je interpretować?

Badania kręgosłupa za pomocą rezonansu magnetycznego (MRI) i rentgena (RTG) – jak je interpretować?

Opisy badania MRI i RTG to najczęstsze opisy badań z jakimi pacjenci trafiają do gabinetów fizjoterapeutycznych. Pacjenci, widząc opis badań i zawartą w nim mnogość słów, których nie znają i nie rozumieją, przychodzą do fizjoterapeuty z przekonaniem, że z ich kręgosłupem jest bardzo źle. Co warto wiedzieć o tych badaniach i diagnozach, które w nich znajdziemy? Odpowiedź przedstawiono w niniejszym wpisie.

Budowa kręgosłupa

Aby lepiej zrozumieć pojęcia diagnostyczne w opisach badań dobrze zacząć od anatomii. Kręgosłup człowieka składa się z: 

• 7 kręgów szyjnych (C1, C2, …, C7);
• 12 piersiowych ( Th1, Th2, …, Th12);
• 5 lędźwiowych (L1, L2, …, L5)
• 5 krzyżowych (S1, S2, …) tworzących jedną kość krzyżową;
• 4-5 guzicznych tworzących jedną kość guziczną.

Łącznie mamy od 33 do 34 kręgów. Pomiędzy trzonami kolejnych kręgów występują krążki międzykręgowe, czyli tzw. dyski. Przestrzeń pomiędzy trzonami a łukami kręgowymi kolejnych kręgów tworzy kanał kręgowy, który chroni rdzeń kręgowy.

Budowa krążka międzykręgowego

Krążki międzykręgowe nazywane potocznie dyskami znajdują się w kręgosłupie pomiędzy kręgami. Składają się z centralnie położonego jądra miażdżystego, które jest otoczone przez pierścienie włókniste.

RTG i MRI kręgosłupa – najczęstsze pojęcia diagnostyczne w opisach badań

Kręgosłup w odcinku szyjnym oznaczamy literą C, piersiowym literami Th, lędźwiowym literą L. Kość krzyżową oznacza się literą S, a kość guziczną Co. W opisie badania lekarz posługuje się nazewnictwem kręgów np. L1 (pierwszy kręg lędźwiowy), Th12 (dwunasty kręg piersiowy), itd.

Rentgen (RTG)

W opisie badania RTG kręgosłupa przede wszystkim możemy znaleźć informacje na temat ułożenia kręgów, obecności stanów zapalnych, zmian zwyrodnieniowych, zmian nowotworowych oraz wad postawy.

Jakie diagnozy możemy znaleźć w badaniu RTG?

Dyskopatia/obniżenie przestrzeni międzykręgowej – na zdjęciu rentgenowskim krążki międzykręgowe nie są widoczne, jednakże obniżenie przestrzeni międzykręgowej widoczne na obrazie wskazuje na zapadanie się krążka.

Osteofity – są to narośla kostne, będące rodzajem zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych.

Kręgozmyk (spondylolisteza) – jest schorzeniem polegającym na przemieszczeniu się kręgów względem siebie. Kręg leżący wyżej przesuwa się do przodu względem kręgu położonego niżej.

Spondyloza – zwyrodnienia trzonów kręgowych.

Złamanie kompresyjne kręgu – złamanie obejmujące trzon kręgu prowadzące do jego zapadnięcia i zmniejszenia wysokości kręgu.

Rezonans magnetyczny (MRI)

Badanie metodą rezonansu magnetycznego umożliwia uwidocznienie wszystkich głównych elementów kręgosłupa, w tym trzonów i łuków kręgów, krążków międzykręgowych (dysków) oraz zawartości kanału kręgowego. Rezonans magnetyczny jest jedyną metodą pozwalającą na bezpośrednie uwidocznienie rdzenia kręgowego.

Jakie diagnozy możemy znaleźć w badaniu MRI?

Degeneracja krążka międzykręgowego – zmiany strukturalne wewnątrz dysku. W związku z obciążeniami dochodzi do uszkadzania kolejnych warstw pierścienia włóknistego.

Dehydratacja krążka międzykręgowego – oznacza zmniejszenie zawartości wody w dysku, w wyniku czego krążki zmniejszają swoją wysokość.

Stenoza kanału kręgowego – jest to zwężenie światła kanału kręgowego powstające w wyniku zmian zwyrodnieniowych. Ciasnota ta może prowadzić do podrażnienia, a nawet do uszkodzenia struktur nerwowych znajdujących się wewnątrz kanału kręgowego.

Wypuklina krążka międzykręgowego – jest stanem, w którym dochodzi do uwypuklenia krążka międzykręgowego poza prawidłowo zajmowany obszar.

Przepuklina krążka międzykręgowego – to tzw. „wypadnięcie dysku”. Przepuklina pojawia się, gdy jądro miażdżyste wydostaje się poza obręb pierścieni włóknistych. Jądro miażdżyste, w przypadku wystąpienia przepukliny, często uciska rdzeń kręgowy i korzenie nerwów.  

Modelowanie worka oponowego – worek oponowy to struktura znajdująca się wewnątrz kanału kręgowego otaczająca rdzeń kręgowy. Modelowanie worka oponowego oznacza jego ucisk i odkształcenie przez przepukliny krążków międzykręgowych.

Naczyniak – to łagodna zmiana nowotworowa, która zazwyczaj nie daje żadnych objawów. Stanowi najczęstszą pierwotną zmianę nowotworową w obrębie kręgosłupa. Większość jest wykrywana przypadkowo, a wielu chorych nie wie, że ma nowotwór w trzonie kręgu kręgosłupa.

„Czy z moim kręgosłupem jest bardzo źle?”

W interpretacji wyników badań obrazowych najważniejsze jest ich zestawienie z dolegliwościami pacjenta. Badania naukowe pokazują, że u ponad połowy (52%) osób po 30. roku życia, które nie zgłaszały dolegliwości bólowych kręgosłupa, znaleziono w badaniach rezonansem magnetycznym zmiany zwyrodnieniowe. U czterdziestolatków ta liczba wzrasta już do 68% [1]! To oznacza, że większość zmian degeneracyjnych, które są widoczne w badaniu obrazowym pojawia się z wiekiem i nie wpływa na wystąpienie dolegliwości bólowych. Aby znaleźć przyczynę dolegliwości bólowych pacjenta, który już wykonał badanie MRI lub RTG nie możemy bazować tylko na  badaniu. Ono jest jedynie dodatkiem. Podstawę znalezienia przyczyny dolegliwości i wprowadzenia odpowiedniej terapii stanowią wywiad i badanie fizjoterapeutyczne obejmujące uwzględnienie takich czynników jak styl życia, dieta, choroby współtowarzyszące, a także stres.

Piśmiennictwo

1. Brinjikji W., Luetmer PH., Comstock B., Bresnahan BW., Chen LE., Deyo RA., Halabi S., Turner JA., Avins AL., James K., Wald JT,  Kallmes DF., Jarvik JG. Systematic literature review of imaging features of spinal degeneration in asymptomatic populations. AJNR Am J Neuroradiol 2015.